Total Protezler

Diş eksikliklerini doldurmak için günümüzde diş hekimliğinde birçok yöntem vardır. Bunlardan en sağlıklı ve doğru olanı diş eksikliklerinin konumu, sayısı, diğer dokuların durumu ve genel sağlık durumunuz göz önüne alınarak diş hekiminiz tarafından seçilir.

Total, tam protezler: Eğer ağızdaki tüm dişler kaybedilmişse total-tam- protezler yapılır.

Son yıllarda Çene kemiğine implant yerleştirilerek yapılan ve bunlardan destek alınarak hazırlanan tam protezler artık hastalara kendi dişleriyle çiğniyormuş hissi vermekte ve bu sebeple sıklıkla tercih edilmektedir.

YENİ PROTEZ KULLANMAYA BAŞLAYACAK HASTALARA ÖNERİLER

1. Yeni protez ağızda yabancı ve büyük gibi olacaktır.Dudak ve yanaklarda doluluk hissi duyulacaktır.

2. Alt protez daha çok hareket edecek ve yerinden çıkacaktır.Alt proteze alışmak, üst proteze alışmaktan daha zordur.

3. İlk günlerde salgı bezlerinin uyarılması sonucu tükürük miktarı genellikle artar.Bu durum zamanla geçecektir.

4. Protezlerle konuşmak belki biraz zaman alabilir ve büyük bir sorun değildir.Yüksek sesle okumalı ve doğru telaffuz edilmeyen kelimeler tekrar edilerek normal hale getirilmeye çalışılmalıdır.

5. Tam protezlerle normal olarak yemek yiyebilmek en azından 4-6 hafta sürer.

6. Hasta başlangıçta küçük parçalara bölünmüş yumuşak besinler çiğnemelidir.Sağ veya sol hangi taraf daha rahatsa o taraf ile ve dudaklarını açmadan ve küçük lokmalar alarak yavaş yavaş çiğnemelidir.

7. Tam protezlerle özellikle ilk haftalarda ön dişlerle kesinlikle ısırılmamalıdır.Bu durum protezlerin arka kısımlarının dokulardan uzaklaşmasına sebep olur.

8. Dil dudak ve yanakların protezin kontrolünde büyük etkisi vardır.Hasta şayet eskiden protez kullanmış ise bunu kısa sürede ve rahatlıkla başarma şansı vardır.Aksi taktirde bu iş biraz zaman alır.

9. Hasta şayet çok uzun süre dişsiz kalmışsa,dişsiz halde protezli olduğundan daha rahat ve kolaylıkla yemek yiyebilir.Ancak bu sağlıklı bir şekil değildir.Fakat protezlerine alıştıktan sonra protezli halde çok daha rahat ve etkili yiyebilecektir.

10. Eskiden protez kullanmamış bir insanın ilk olarak bir protez takması ve ona alışabilmesi daha güçtür

11. Protezlerin yumuşak dokular üzerinde oturması ve fonksiyon esnasında hareket etmesi sonucu, yapımına ne kadar özen gösterilmiş olursa olsun ,bazı yerlerinde vuruklar olabilir.Hasta hekimin dediği günlerde mutlaka gelmeli ve protez düzeltilmelidir.Vurukların hasta tarafından alınması çok yanlıştır.

12. Hasta vuran yerlerin alınması için hekime gelmeden önce protezlerini en az 9 saat kullanmış olmalıdır.Ancak bu süre vuruk yerlerinin görülebilmesini sağlar.

13. Protezler geceleri takılmamalı dokulara istirahat verilmelidir.Bu durum dokuların sağlığı açısından çok önemlidir.Geceleri protezlerini çıkaramama durumunda olan genç insanlar ise gündüz ve uygun olan bir zamanda ağız dokularını dinlendirmelidir.Ayrıca gece protez kullanılması tutuculuğu tartışmalı olan bu tür protezlerin yanağın yastığa dayanması ve geceleyin nöromuskuler kontrol mekanizmasının zayıflaması sonucu ağızdan bile çıkabilmesine yol açabilir.

14. Hasta protezleri kullanmaya kararlı olmalıdır.Bunun içinde onları mümkün olduğu kadar uzun süreler ağızda tutmaya çalışmalıdır.Bu durum özellikle başlangıçta fevkalade önemlidir.İlk takılışta protezlerin gece çıkarılmaması önerilir.

15. Protezlerin etrafındaki çevre dokuları birkaç hafta kullanımdan sonra çok daha normal olarak fonksiyon yapacaklardır.

16. Protezler geceleri çıkarıldığında su içinde bırakılmalıdır.Bu durum onların kurumasına mani olur ve muhtemel boyutsal değişikliklerin olmamasını sağlar.

17. Hastaların %35 ‘idillerini geri çekerek dururlar.Protez kullanan insan dilini biraz önde tutmaya alışmalıdır.Bu durum alt protezin stabilitesine de katkıda bulunur.

18. Tam protez kullanan hastalarda, doğal dişleri olan insanlar gibi, belirli aralıklarla kontrol edilmelidir.Çeşitli faktörlere bağlı olarak protez altındaki dokular değişebilir.Bu durumun hastanın genel sağlığı ile de ilişkisi vardır.Zamanla protez dokularla uyumunu kaybeder ve hasta bu durumu fark edinceye kadar dokularda zararlara sebep olabilir.Protezle ilgili veya ilgisiz ağızda çeşitli lezyonlar ortaya çıkabilir.Bu nedenle tam protez kullanan hastalar yılda en az bir kere hekim tarafından dikkatle muayene edilmelidir.

19. Yeni protezlerin dokuları hafifçe vurması ve genel bir sıkılık hissi gayet normaldir ve zaman içerisinde hekim tarafından düzeltilir veya kendiliğinden geçer. Onun için hastanın kendi iradesini kullanarak eski protezlerini takmaması ve biraz sabretmesi gerekir.Bu durumda eski protezlerin muayenehanede alıkonulması bile düşünülebilir.Ancak hekim de hastasını sık sık kontrol ederek yeni protezlerin vurmamasını sağlamalıdır.

Prof. Dr. Senih ÇALIKKOCAOĞLU'ndan bir TOTAL PROTEZ hastasının izlenimleri

Şimdi tam protez yaptığım bir hastamın, ri­cam üzerine, günü gününe kaleme aldığı izle­nimlerini kelimesini değiştirmeksizin aynen aktarmak istiyorum.

Bu izlenimler öncelikle hastanın bizzat kendi kullanma azminin ve nöromüsküler kontrol mekanizmasının ne kadar önemli ol­duğunu belirtmekte ve bunu başarabilmek için de birkaç ay gerektiğini göstermektedir.

1. ve 2. Gün

Takma dişlerim ilk iki gün gerçek bir ızdı-rap kaynağı oldu. Yemek yemek mümkün de­ğil. Özellikle alt dişlerim en küçük bir hareket yapsam oynuyor. Arka taraflar acıtıyor basın­ca, üstte de vurma var. Alt diş çok bol. Karnım aç ama bir şey yiyemiyorum. Çorba ve çay içerken bile vuruyor, yerlerinden çıkıyor. Yut­kunurken de acıtıyor. Geceleri de protezle yat­mak çok kötü. Dişleri idare edemiyorum. Ama sıkıntılara katlanmaya kararlıyım, acıtsalar bi­le çıkarmıyorum.

3. Gün

1. Alt damak ve üst damak çok gevşedi gi­bime geliyor. Yutkunurken, birşey içerken ve­
   ya sigaradan nefes çekerken oynadıklarını hissediyorum.

2. Öğle yemeği (çorba). Bademcik nedeni ile hâlâ çok zor yutkunuyorum, suyu bile.

3. Üst sol arka, alt her iki arka sıkıyor.

4. Akşam yemeği (çorba.) Hâlâ çok zor yutkunuyorum. Buna rağmen çiğneyerek bir-
   şeyler yemek istedim. Çiğnediğimi duyarak ve iyi çiğneyerek ilk iki lokmayı yuttum. Çok
   sevindim. Fakat aniden alt damak çıkar gibi oldu. Bu sırada sol arka taraf sanki yırtılıyor-
   muş gibi acıdı. Sıcak tuzlu su banyosunu yapıyorum

4. Gün

1. Açlığa daha fazla dayanamadım. Kah­valtıda tüm yutkunma zorluğuna rağmen ek­
   mek filan yemek istedim. Çiğneme esnasında alt sağ arka taraf sanki kerpetenle sıkılıyormuş
   gibi acı verdi. Bu acı çoğalınca dişlerimi çı­kartmak zorunda kaldım. Sonradan takınca
   ağrı devam etti ama daha az olarak. Kahve içerken her yudumu yutuşta alt
   sağ arka taraf çok acı veriyor.

2. Üst sol arka devamlı sıkıyor.

3. Akşam yemeğinde alt sağ ve sol arka çok fazla ağrı yaptı. Dişleri hemen çıkarmak
   zorunda kaldım.

4. Sıcak tuzlu su banyosu da, alt sağ arka tarafta çok fazla sızlama yaptı.

5. Gece tutan şiddetli bir öksürük sırasında alt sağ arka çok fazla acıttı.

5.Gün

1. Sabah kalktığımda üst sol arka, alt sağ arka çok; alt sol arka az sıkıyordu. Dişlerimi
   yıkarken acı ve ağrı yaptı.

2. Dişler ağzımda iken alt iki arka ve üst sol arka çok değil ama rahatsız edici şekilde
   sıkıyor.

3. Öğleden sonra dişlerimi temizlemek için çıkardığımda dişetlerimin kanamış olduğunu
   gördüm.

4. Akşam üzeri dişlerimin vurması dayanılamayacak kadar arttı. Özellikle yutkunurken
   alt ve üst dişler oynuyor ve çok acı veriyor.

6.Gün

1. Şimdiye kadar yapılan kontrol ve düzelt­melerden sonra artık oldukça iyi ve rahatım.

2. Öğle yemeği çorba içine doğranmış ek­mek ve helva çiğnedim. Sağ alt arka epey vur­
   du. Sol üst arkada da orta acılı vurma oldu. Dişler sadece bir kez çıkar gibi oldu. Fazla acı vermedi. İlk defa tüm acılara rağmen yemeği sonuna kadar bitirdim.

3. Yemekten sonra tuzlu su banyosunu yap­ tım. Önceleri acı verdi. Sonuna doğru geçti.

4. Akşam yemeğinde dişleri.çıkarmak zo­runda kaldım. Çünkü akşama kadar dişlerim
   gerek öksürürken gerek esnerken devamlı düştü. Ve çok acı verdi. Yemeğe başlamadan
   hemen önce gene düştü. Düşme esnasında alt her iki arka taraf çok acı veriyor.

7.Gün

1. Sabah kahvaltı etmedim. Sadece çay iç­tim. Bu nedenle bir sorun yok.

2. Öğle yemeğinde çok yumuşak börek ye­dim. Dişlerimin her ikisi de çok sık düştüler.
   Çıkarmak zorunda kaldım. Alt sağ ve arka hâ­lâ vuruyor. Şimdi bir de alt ön ortanın iki yanı
   çok acıtıyor. Üst damak sanki törpüler gibi da­mağımı vuruyor.

3. Yemekten sonra sıcak tuzlu su banyosu yaptım. Ne kadar sonra bilmiyorum ama diş­
   lerimin hiçbir yerinin vurmadığını ve çok ra­hat olduğumu farkettim.

4. Akşam patates yemeği ve helva yedim. Epey rahattım. Hiçbir vuruntu olmadı. Ekmek
   yemiyorum. Dişlerimde çıkma da olmadı. Yal­nız sonunda dalgınlıkla helvayı büyük bir par­
   ça halinde aldım, o zaman alt dişlerim çıktı. Fakat acıma ve vurma olmadı.

8.Gün

1. Sabah kahvaltı yapmadım, sadece çay içtim. Herşey oldukça iyi. Hiçbir acıma ve
   vurma yok. Yalnız birara öksürdüm, her iki di­şim birden çıktı. Az kalsın boğuluyordum.

2. Öğle yemeği çorba ve pilav yedim. Sol üst arka tarafın yemek esnasında sıkmasından
   başka birşey olmadı.

3. Akşama kadar çok rahat ettim. Hiçbir vurma ve sıkma yok.

9. Gün

1. Öğle yemeği çorba ve pilav. Yemeğin başından sonuna kadar çok iyi ve rahattım.

2. Akşama kadar çok iyiyim. Hiçbir vurma ve sıkma yok.

3. Akşam yemeğinde kahvaltı yaptım. İlk defa ekmek (iç) yedim. Zeytin, peynir yedim. Çok iyiyim. Alt dişlerimde biraz çıkma isteği oldu ama.

10. Gün

1. Sabah kahvaltısında iyiyim, hiçbir olay yok.

2. Öğleye kadar çok rahat ve iyiyim.

3. Öğle yemeği olarak börek yedim. Alt dişler birkaç defa çıktı, ama hemen önledim.
   Çıkma sırasında biraz acı verdi. Başka bir şey olmadı ve yemeği tamamladım.

4. Herşey iyi giderken akşam 18.30 civa­ rında alt dişlerin sol arkası vurmaya başladı.

5. Akşam yemeği mantı. Daha önce şunu belirteyim: Alt sol arkanın vurması yok. Ne
   zaman ve nasıl geçti farkında değilim. Yemek­te alt dişler sık sık çıkar gibi oldu. Çok az acı­
   ma yaptı. Buna rağmen yemeği hem de bol bol yiyerek tamamladım.

6; Yemekten sonra leblebi döverek yedim. Dişlerin altına kaçtığını farkettim ama iyiyim.

11. Gün

1. Sabah kahvaltısı yapmadım, sadece çay içtim ve çok az peynir yedim. İyiydim.

2. Alt dişler hâlâ çok bol gibime geliyor. Ağzımı açarken bile oynuyor, bazan çıkıyor
   bile.

1. Öğle yemeği bulgur pilavı. Çok çok iyiydim. Alt dişler oynamadı bile. Çiğnediği­
   mi duyarak ve rahat çiğnedim.

2. Akşam yemeği mantı ve pilav yedim. Çok iyi bir yemekti. Hiçbir olay olmadı.

12. Gün

1. Sabah kahvaltısı. Dişimin takma olduğu­nu unutup ekmekten büyükçe bir lokma alma-
   saydım birşey olmayacaktı. Tabii alt dişler he­men çıktı. Bundan sonrası çok iyi.

2. Öğle yemeği. Zeytinyağlı pırasa. Çok iyi. Tam olaysız.

Akşam yemeği. Alt dişler biraz fazlaca oynadı ve acıttı. Hâlâ alt dişler çok bol gibi

13. Gün

1. Sabah kahvaltısı. Oldukça iyi. Pek önemli bir olay olmadı.

1. Öğle yemeği lahmacun. Alt dişler bir kez çıktı ve altına bir şeyler kaçtı. Hemen te­
   mizleyip devam ettim. Gerisi oldukça iyi. Hâ­lâ çok iyi çiğnemesini öğrenemedim.

2. Öğleden sonra bir ara üst damağımın törpülenir gibi acıdığım farkettim.

3. Akşam mandalina yedim. Oldukça iyi ve olaysız.

5. Akşam yemeği kahvaltı. İyi idim. Alt dişler çok gevşek ve oynadı. Buna rağmen iyi
idare ettim.

14.Gün

1. Sabah kahvaltısında daha ilk lokmada sağ alt arka çok vurdu. Herhalde gece alt diş­
   ler biraz dönmüştü. Sonradan vurma geçti.Ama ilk vurmanın acısı ile kahvaltıya devam
   edemedim.

2. Öğle yemeği ekmek içi, haşlanmış yu­murta ve kaşar peyniri. Alt dişlerin oynaması­
   na rağmen iyi bir yemek yedim.

3. Üst dişler damağımı törpüler gibi acıt­maya devam ediyor.

4. Akşam yemeği terbiyeli köfte yedim. Alt dişlerin ara sıra oynama çabasına rağmen iyi
   idim.

15.Gün

1. Sabah kahvaltısı. İyi ve oldukça rahat. Alt dişler biraz oynadı.

2. Üst damak hâlâ törpülüyor.

3. Öğle yemeği ekmek içi, peynir ve haş­lanmış yumurta. Oldukça iyiyim. Alt dişler bi­
   raz oynadı.

Akşam yemeği terbiyeli köfte. İyi geçen bir yemekti. Yemekten sonra ilk defa bir elma
yedim. Bir ara alt dişim çıktı ve dilimi sıkıştır­dı. Çok canım yandı ama elmayı bitirdim.

4 ay doldu

1. İlk bir iki hafta dişler sürekli çıkmak is­ter gibiydi. Gerek çiğneme sırasında, gerek
   öksürme ve hapşırma sırasında. Ama onları idare etmesini becerebildim. Bu arada bu aşırı
   oynamalar sırasında altına birşeyler kaçıyor ve yemeklerde sık sık ara verip temizlemek
   zorunda kalıyordum.

2. Pek dikkat edemedim ama dişlerim artık

oldukça uslu duruyorlar. Galiba üçüncü hafta­dan sonraydı, artık altlarına birşey kaçmıyor. Yalnız hâlâ ısırma olayını tam beceremiyo-rum.

3. Dilimle dişlerimin uyuşmazlığı ikinci aydan itibaren tamamen yok oldu. Dilim de­
vamlı olarak dişlerimi dışarı atmak çabasında idi. Şimdi onlara çok güzel bir yön veriyor.
Yönetiyor. Oldukça rahatladım.

1. Üçüncü ayda artık dişler benim gibi. Ba­zı ısırma olaylarım da becerebiliyorum. Çiğ­
   nemelerim çok iyi. O kadar alıştım ki, bu sıra dişetlerimdeki bir olay nedeni ile dişlerimi bir
   iki gün takamamıştım. Dişsiz iken hem yedik­ lerimin tadı değişti, hem de midem sürekli
   hasta gibiydi.

2. Dişlerimi tekrar takabildim. Çok raha­tım. Tad alabiliyorum. Midem de çok iyi.

3. Artık tamamen iyiyim ve dişler benim dişlerim gibi. Uykum çok iyi. Hiçbir geçim­
   sizlik yok. Çoğu kez dişlerimin takma olduğu­nu bile unutuyorum. Hani temizleme sorunu
   olmasa belki tamamen unuturum. Unutmadığım tek olay her yemekten sonra temizleme
   zorunluluğu.

4. Nedense tekrar vurdu. Ama hiç önem­semiyorum. Ufak bir düzeltme ile geçer. İnan­cım büyük. Çünkü onlar benim dişlerim. Hem eskiden çok sık tekrarlanan birçok diş has­talığım da yok artık. Galiba kendi dişlerimle bile bu kadar rahat değildim.

Bu hastamın da açıkladığı gibi, insanın tam protezlere alışması ve onları kendi ana dişleri imiş gibi hissederek kullanabilmesi hiç de kolay birşey değildir.

Burada zaman, hastanın kararlığı ve hekimin en küçük bir şikayet karşısında hemen önlem alması gibi bu ve buna benzer şeyler çok önemlidir. Ayrıca hekim, devamlı telkinlerde bulunarak hastanın moralini yük­sek tutmalı ve bu büyük savaşta ona destek ol­malıdır.